Odcinki i odstępy - czym są i jak ich szukać na krzywej EKG

W poprzednim wpisie omawialiśmy załamki na EKG. Pora poruszyć kwestię reszty elementów zapisu EKG, a mianowicie odstępy i odcinki. Zanim przejdziemy do konkretów przypomnijmy sobie podstawowe definicje:

Odcinek — fragment linii od końca załamka do początku następnego załamka

Odstęp — fragment obejmujący ODCINEK i ZAŁAMEK, np. odstęp QT mierzymy od początku zespołu QRS do końca załamka T.

Dodajmy do tego jeszcze jedno pojęcie:

Linia izoelektryczna — jest to linia rozciągająca się od jednego do kolejnego odcinka TP (odcinek TP to fragment od końca załamka T do początku załamka P).

Odcinek PQ

Jest to czas od końca załamka P do początku zespołu QRS. Przebiega zwykle w linii izoelektrycznej. Obniżenie odcinka PQ mogą świadczyć o takich zaburzeniach jak, np. rzadko opisywany zawał przedsionka czy też zapalenie osierdzia w przypadku którego obniżenie PQ ułatwia różnicowanie ze STEMI. Nie każde odchylenie odcinka PQ od linii izoelektrycznej jest jednak oznaką patologii. Często zdarza się, że takie zmiany są wariantem normy, zwłaszcza jeśli występują jako jedyna zmiana na EKG.

Odstęp PQ

Mierzony jest od początku załamka P do początku zespołu QRS w odprowadzeniu, w którym załamek P jest najszerszy. Prawidłowy czas trwania odstępu PQ wynosi od 120 do 200 ms. Odzwierciedla on czas jaki upływa od depolaryzacji węzła zatokowego do początku depolaryzacji komór.

Skrócenie odstępu PQ <120ms może występować np. w rytmie z łącza przedsionkowo-komorowego lub zespole preekscytacji. Wydłużenie odstępu powyżej 200 ms świadczy zazwyczaj o bloku przedsionkowo-komorowym I stopnia.

Odcinek ST

Rozciąga się od końca zespołu QRS do początku załamka T. Prawidłowo odcinek ST przebiega w linii izoelektrycznej, a wszelkie pomiary jego uniesienia lub obniżenia wykonuje się w punkcie J. W diagnostyce istotne jest również określenie charakteru zmian odcinka ST. Uniesienie ST może mieć być kopulaste, poziome, wklęsłe, skośne do dołu lub skośne ku górze.

Za istotne uniesienia odcinka ST uznajemy uniesienia o ⩾ 1mm w 2 sąsiednich odprowadzeniach. Wyjątkiem są odprowadzenia V2 i V3, tam kryteria są inne:

  * ⩾ 1,5mm u kobiet

  *⩾ 2mm u mężczyzn >40 r.ż.

  *⩾ 2,5mm u mężczyzn <40r.ż.

Warto również pamiętać o odprowadzeniach mniej typowych: prawokomorowych (V3R-V4R) oraz znad ściany tylnej (V7-V9). Tam istotne są już uniesienia mające ⩾ 0,5mm.

Za istotne obniżenia odcinka ST uważa się obniżenia mające przynajmniej 1mm w 2 sąsiednich odprowadzeniach, ale tu znów wyjątkiem są V2 i V3, gdzie granica to 0,5mm.

Odstęp QT

Jest mierzony od początku zespołu QRS do końca załamka T, czyli zawiera w sobie zespół QRS, odcinek ST i załamek T. Jest to fragment zapisu w którym zachodzi depolaryzacja i repolaryzacja komór.

Czas trwania odstępu QT jest zależny od płci i zmienia się wraz ze zmianą częstości rytmu serca:

-im szybsza praca serca, tym krótszy odstęp QT

-im wolniejsza praca serca, tym dłuższy odstęp QT

Zatem w celu korekcji czasu trwania odstępu QT w odniesieniu do częstotliwości rytmu serca liczymy skorygowany odstęp QT (QTc). Najbardziej popularnym wzorem do tego wykorzystywanym jest wzór Bazetta. Jest on jednak miarodajny jedynie w przedziale częstości rytmu od 60 do 100/min.

UWAGA! Wydłużenie odstępu QT niesie za sobą ryzyko wystąpienia groźnych dla życia arytmii komorowych, tj: polimorficznego częstoskurczu komorowego zwanego Torsade de pointes czy też migotania komór.

Inne odstępy:

Odstęp RR - odstęp pomiędzy dwoma kolejnymi załamkami R na EKG. Odstęp ten jest stały (rytm miarowy) lub zmienny (rytm niemiarowy). Odstęp RR wykorzystujemy do obliczania częstości pracy serca o czym opowiemy w kolejnych wpisach.

Odstęp PP - odstęp pomiędzy dwoma kolejnymi szczytami załamków P. Używany, np. w diagnostyce bloków przedsionkowo-komorowych.

Jeśli masz ochotę potrenować interpretację EKG na prawdziwych z życia wziętych przykładach sprawdź EKG Trening:

www.ekgpopolsku.pl