Załamki - czym są i jak powinny wyglądać na prawidłowym zapisie EKG

Interpretacja EKG wymaga znajomości podstawowych pojęć, z których definicjami warto się dobrze oswoić, aby później uniknąć niepotrzebnych błędów. Zanim przejdziemy do konkretów, omówmy trzy kluczowe definicje:

Definicje podstawowe

Załamek - jest to wychylenie krzywej EKG w górę (dodatni) lub w dół (ujemny) od linii izoelektrycznej.

Odcinek - jest to fragment linii od końca załamka do początku następnego załamka.

Odstęp - jest to fragment obejmujący odcinek i załamek, np. odstęp QT mierzony od początku zespołu QRS do końca załamka T.

Dzisiaj jednak skupimy się na omówieniu samych załamków.

Załamek P prawidłowy

Odpowiada depolaryzacji przedsionków inicjowanej przez węzeł zatokowo-przedsionkowy i prawidłowo występuje przed zespołem QRS. Załamek P rytmu zatokowego jest:

●   Dodatni w odprowadzeniach: I, II, aVF oraz od V4 do V6

●   Ujemny w odprowadzeniu aVR

●   W pozostałych odprowadzeniach może być zarówno dodatni, ujemny lub dwufazowy

Prawidłowy czas trwania załamka P wynosi < 120 ms (trzy małe kratki przy przesuwie 25 mm/s). Jego amplituda w odprowadzeniach kończynowych nie przekracza 2,5 mm, zaś w odprowadzeniu V1 faza dodatnia nie przekracza 1,5 mm, a faza ujemna nie przekracza 1 mm. Znajomość tego jest istotna pod kątem oceny przerostu przedsionków. 

Zespół QRS

Reprezentuje depolaryzację komór, a czas jego trwania wynosi do 120 ms. Zespół QRS składa się z jednego lub kilku załamków określanych kolejno jako Q, R i S:

●   Załamek Q - to pierwsze wychylenie ujemne

●   Załamek R - to pierwsze wychylenie dodatnie (jeżeli wychyleń jest więcej niż jedno, to kolejne opisujemy jako R’, R”)

●   Załamek S - to każde wychylenie ujemne za załamkiem R (jeżeli wychyleń jest więcej niż jedno to kolejne opisujemy jako S’, S”)

Opisując te załamki, dla podkreślenia różnic w ich amplitudzie używamy liter małych i dużych - q, Q, r, R, r’, R’, s, S.

A oto kilka przykładów:

Prawidłowo w odprowadzeniach przedsercowych zespół QRS jest:

●   Ujemny w V1-V2

●   Dodatni w V4-V6

●   V3 - jest zwykle tzw. strefą przejściową, gdzie następuje wyrównanie amplitudy załamka R i S

W odprowadzeniach kończynowych:

●   Dodatni w I

●   Dodatni w II, rzadko ujemny

●   Ujemny w aVR

●   Dodatni lub ujemny w aVL, III i aVF

Załamek T

Załamek T odpowiada repolaryzacji komór mięśnia sercowego. Najczęściej jest:

●   Dodatni w odprowadzeniach I, II, aVF, V4-V6 (ujemny załamek może świadczyć np. o niedokrwieniu)

●   Ujemny w odprowadzeniu aVR

●   W pozostałych odprowadzeniach (zależnie od wielu czynników, np. wieku) może być zarówno ujemny, jak i dodatni.

W odprowadzeniach kończynowych amplituda załamka T nie powinna przekraczać 6 mm, zaś w odprowadzeniach przedsercowych może dochodzić do 10 mm. Jednak rutynowo nie mierzy się jego wysokości - dla uproszczenia można przyjąć, że prawidłowy załamek T nie jest wyższy niż 1/2 wysokości amplitudy QRS.

Załamek U (fala U)

Załamek U może być niewidoczny w standardowym zapisie EKG. Jeśli jednak jest obecny, to występuje on bezpośrednio po załamku T, a jego wychylenie jest najczęściej zgodne z poprzedzającym go załamkiem T. Jego prawidłowa amplituda nie przekracza 1/4 amplitudy załamka T oraz powiększa się wraz ze zwolnieniem częstotliwości rytmu serca.

Załamki na zapisie EKG - podsumowanie

Znajomość powyższych załamków i ich charakterystyki jest kluczem do zrozumienia działania czynności elektrycznej serca, a tym samym rozpoczęcia nauki czytania elektrokardiogramów. W kolejnym wpisie opowiemy czym jest odcinek ST czy odstęp PQ, czyli o tym co znajduje się pomiędzy załamkami.

A jeśli chcesz potrenować interpretację EKG sprawdź EKG Trening i EKG Express: www.ekgpopolsku.pl